Gider Pusulası Nedir? Hangi Durumlarda Düzenlenir?

Gider Pusulası Nedir?

Serbest çalışan ve vergi mükellefi olmayan kişilerle yapılan alışverişlerin belgelenmesi ya da satılan bir malın iadesinde düzenlenen belgeye gider pusulası denmektedir. 

Gider Pusulası Hangi Durumlarda Düzenlenir?

V.U.K (Vergi Usul Kanunu)’un 234. Maddesi gider pusulasını hükme bağlamakta ve gider pusulasını fatura ile aynı statüde sınıflandırmaktadır. Buna göre gider pusulası düzenlenebilecek haller şunlardır;

1. Vergiden muaf esnaf ile vergi mükellefi olmayan kişilerden hizmet veya mal alındığı durumlarda,
2. Daha önce satılmış bir ürünün tüketici tarafından iadesi durumunda,
3. Basit usulde vergiye tabi mükelleflerden sabit kıymet alınması durumunda,
4. Gelir Vergisi Kanunu’nun 18. maddesinde düzenlenen istisnadan faydalananlardan eser alındığında,
5. Ve son olarak arızi olarak serbest meslek faaliyetinde bulunanlara ödeme yapıldığında gider pusulası kesilebilmektedir. 
Maliye bakanlığı tarafından dönemsel olarak yayınlanan tebliğlerle gider pusulasının kapsamı genişletilmiş ve bu bağlamda vergiden muaf esnaf ile yapılan ticari faaliyetlerin yanı sıra nihai tüketiciden alınan ürün, mal ve hizmetlerin ya da telif hakkı ödemeleri gibi ödemelerin belgelenmesinde de kullanılmaya başlanmıştır.

Kimler Gider Pusulası Kullanır?

Vergi Usul Kanunu’nun 234. maddesinde gider pusulası kullananlar;

“Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin: Vergiden muaf esnafa; yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir. Bu belge, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edilir. 

Gider pusulası, işin mahiyeti, emtianın cins ve nev’i ile miktar ve bedelini ve iş ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını (Tüzel kişilerde unvanlarını) ve adreslerini ve tarihi ihtiva eder ve iki nüsha olarak tanzim ve bir nüshası işi yapana veya malı satana tevdi olunur. Gider pusulaları, seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir.” olarak gösterilmiştir.

Gider Pusulası Nasıl Düzenlenir?

Vergi Usul Kanunu 225. Tebliğinde gider pusulasının şekil ve usulünü hükme bağlayan Maliye Bakanlığı’nın yaptığı düzenleme şu şekildedir;

1. Gider pusulalarında; işin mahiyeti, cinsi, adedi, fiyatı, tutarı, toplamı, tevkif edilen vergi oranı ve net tutarı, işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadları (tüzel kişilerde unvanları), adresleri, varsa vergi dairesi ve hesap numarası, seri ve müteselsil sıra numarası ve düzenleme tarihine ilişkin bilgilere yer verilecektir.
2. Gider pusulaları en az iki nüsha olarak düzenlenecektir. En az iki nüsha düzenlenmeyen ve bilgileri eksik olan gider pusulaları hiçdüzenlenmemiş sayılacaktır.
3. Düzenlenen gider pusulalarının ilk nüshası işi yapana veya malı satana verilecek, ikinci nüshası ise düzenleyen tarafından saklanacaktır.
4. Gider pusulaları, mükellefler tarafından anlaşmalı matbaalara bastırılacak veya notere tasdik ettirilecektir. Gider pusulasının anlaşmalı matbaalarda bastırılmaması veya kullanılmasında “VergiUsul Kanunu Uyarınca Vergi Mükellefleri Tarafından Kullanılan Belgelerin Basım ve Dağıtımı Hakkında Yönetmelik” hükümlerine uyulacaktır.

Gider Pusulası Stopaj Oranları

Vergi Usul Kanunu 94. Madde ile düzenlenen, vergiden muaf esnaftan mal ve hizmet alımları karşılığında yapılan ödemelerden alınacak stopajın oranı değişkenlik göstermektedir. Buna göre:

1. Havlu, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamulleri, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve her nevi turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek ve benzeri emtia bedelleri veya bu emtianın imalinde ödenen hizmet bedelleri üzerinden, (%2)
2. Hurda mal alımlarında (%2)
3. Diğer mal alımları için (%5)
4. Diğer hizmet alımları (üstte yer alan alt bentler hariç olmak üzere mal ve hizmet bedelinin ayrılamaması hali de bu kapsamdadır) için, (%10)
5. Eğer mal veya hizmet alınan kişi vergi mükellefi olmayıp esnaf muaflığından da yararlanmıyorsa ve gerçek ve tüzel kişilerin mallarını iş akdi ile bağlı olmaksızın bunlar adına kapı kapı dolaşmak suretiyle tüketiciye satıyorsa ödenen komisyon, prim gibi ödemelerden (%20) oranında stopaj yapılır.