Kurumlar ve gelir vergisi türünde hesaplanan her türlü kazancın, iş yapan kişiye ödenirken kanun ile tespit edilmiş oranlar göre bir bölümünün iş yapan namına vergi dairesine ödenmesine stopaj denir.
Brüt ücret üzerinden hesaplanan ve düşük matrahlı gelirlerin vergilendirilmesini sağlama amacı güden stopaj, bir vergi ödeme şeklidir ve diğer bir deyişle kaynakta kesilen vergi de denilir.
Stopaj her yıl iki eşit taksitte ödenir ve vergi takvimi her yılın başında Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından ilan edilir. Kira stopaj hesaplamaları mart ayında, gelir vergisi stopaj ödemeleri ise mart ve temmuz aylarında yapılır.
1. Personele yapılan ücret ödemesi
2. Gider pusulası
3. Serbest meslek ödemeleri
4. Kira ödemesi
5. Kar payları
Bir işçi ya da devlet memuruna ait gelir vergisi stopajı işvereni tarafından ücretinden kesilerek vergi dairesine yatırılır. İş akdi dahilindeki ödemeler, bir sonraki ayın muhtasar beyannamesinde beyan edilerek ödenir.
İşyeri kiraları üzerinden ödenen stopaj ise kiracı tarafından gelir vergisi stopajı beyan edilerek ödenir. Mal sahibi stopaj yolu ile ödenen vergiyi yıllık gelir beyannamesinde, kira geliri üzerinden hesaplanan vergiden mahsup eder. Yalnız konut olarak kiralanan taşınmazlara vergi stopajı uygulanmamaktadır.
Yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilen gelir vergisi gelirin ilgili olduğu yılı takip eden mart ve temmuz aylarında olmak üzere iki taksit olarak ödenir.
Her zaman brüt tutar üzerinden hesaplanan stopaj, sabit bir tutarla ifade edilmez ve ödeme türüne göre değişiklik gösterir. Ayrıca ödemenin bir yüzdesi olarak hesaplanır.
Ücretli çalışanlar için gelir vergisi stopajı, ödenen brüt ücretten SGK kesintileri ve istisnalar düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden hesaplanır. Her yıl güncellenen vergi dilimleri oranlarına göre uygulanır. Yüzde 15 ila 40 arasında değişiklik gösterir. Bu tutar, çalışanın brüt ücretinden kesilerek işveren tarafından vergi dairesine ödenir.
Kira stopajı, brüt kira tutarına yüzde 20 oranında kesinti uygulanmasıyla hesaplanır.
2021 yılı için belirlenen vergi dilimleri şu şekildedir:
24.000 TL’ye kadar %15
53.000 TL’nin 24.000 TL’si için 3.600 TL, fazlası %20
190.000 TL’nin 53.000 TL’si için 9.400 TL, fazlası %27
650.000 TL’nin 190.000 TL’si için 46.390 TL, fazlası %35
650.000 TL’den fazlasının 650.000 TL’si için 207.390 TL, fazlası %40
Biraz formül gerektirdiği ve karışık olduğu doğru. Ancak her birimiz günün birinde stopaj ya da beyan yoluyla vergi öder pozisyonda olacağımız için veya sadece vergi sisteminin bu unsurunun nasıl işlediğini bilmek adına “Stopaj nedir?” sorusuna yanıt verebilmeli ve stopaj hesaplama konusunda fikir sahibi olmalıyız.